آتشکده چهار طاقی دره شهر یکی از مهم‌ترین و باارزش‌ترین آثار باستانی استان ایلام و نمادی از شکوه معماری دوره ساسانیان است. این بنا که با نام‌هایی مانند «چهارطاقی سرخ آباد» و «آتشکده تنوره سرخ» نیز شناخته می‌شود، در نزدیکی شهر دره شهر و در مجاورت روستای سرخ آباد قرار دارد و بر روی تپه‌ای طبیعی با خاک سرخ رنگ ساخته شده است. این اثر تاریخی علاوه بر ارزش معماری، جایگاه مهمی در مطالعات باستان شناسی و شناخت آیین‌های دینی ایران باستان دارد.
قدمت و کاربری
بنای چهارطاقی دره‌شهر مربوط به دوران ساسانی (۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی) است و به عنوان یکی از نیایشگاه‌های زرتشتیان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این آتشکده محل نگهداری و پرستش آتش مقدس بوده و مراسم آیینی و مذهبی پیروان دین زرتشتی در آن برگزار می‌شده است. ساختار چهارطاقی از شاخص‌ترین انواع معماری مذهبی در دوره ساسانی به شمار می‌رود.
همچنین ببینید : پل تاریخی کلهرت لرستان
ویژگی‌های معماری
این بنا دارای پلان مربع‌شکل به ابعاد تقریبی ۵ در ۵ متر است. در هر ضلع بنا یک دهانه با طاق هلالی تعبیه شده که عرض آن‌ها حدود ۱٫۲ تا ۱٫۳ متر و ارتفاع آن‌ها نزدیک به ۱٫۶۵ متر است. این فرم معماری به منظور عبور جریان هوا و ایجاد تعادل در ساختار چهارطاقی طراحی شده است.
مهم‌ترین ویژگی معماری این آتشکده، گنبد دوپوش آن است:
پوشش زیرین به شکل نیم‌کره یا عرقچین و وظیفه آن تحمل وزن سازه را دارد.
پوشش رویی به صورت پیازی‌شکل و با ارتفاع تقریبی ۲٫۷۵ متر طراحی شده است که باعث زیبایی بصری و استحکام بیشتر گنبد می‌شود.
در ضلع جنوبی بنا بقایای پلکانی سنگی به طول حدود ۱۰ متر و عرض یک متر مشاهده می‌شود که با شیبی ملایم به بنا منتهی می‌شود. این پلکان احتمالاً مسیر رسمی ورود به آتشکده در گذشته بوده است.
مصالح به‌کاررفته در ساخت این بنا شامل قلوه‌سنگ‌های نتراشیده، لاشه‌سنگ، و ملات گچ نیم‌کوب است که همگی از مصالح بومی منطقه انتخاب شده‌اند. نوع اتصال سنگ‌ها و نحوه اجرای طاق‌ها بیانگر مهارت بالای معماران دوره ساسانی است.
موقعیت جغرافیایی و مسیر دسترسی
این آتشکده در فاصله حدود ۸۰۰ متری شرق شهر دره‌شهر و در دامنه کوه‌های مشرف به مسیر جاده دره‌شهر به آبدانان قرار گرفته است. موقعیت جغرافیایی آن در بخش جنوبی روستای سرخ‌آباد و بر روی تپه‌ای با رنگ سرخ طبیعی، جلوه‌ای خاص به آن بخشیده است.
مسیر دسترسی به بنا آسان و با خودروی شخصی قابل طی‌کردن است. علاقه‌مندان می‌توانند از مسیر اصلی دره‌شهر به آبدانان وارد جاده روستای سرخ‌آباد شوند و با طی مسیر کوتاهی به پای تپه آتشکده برسند.
ارزش فرهنگی و گردشگری
آتشکده چهارطاقی نه تنها از نظر تاریخی و مذهبی اهمیت دارد، بلکه امروزه یکی از جاذبه‌های گردشگری شاخص استان ایلام به شمار می‌رود. قرارگیری آن در چشم‌اندازی طبیعی و کوهستانی باعث شده تا این مکان برای علاقه‌مندان به تاریخ، معماری و طبیعت‌گردی بسیار جذاب باشد.
بازدید از این اثر تاریخی در تمام فصول سال امکان‌پذیر است. بهترین زمان برای سفر، فصل بهار و اوایل پاییز است که آب‌وهوای منطقه معتدل و طبیعت اطراف در زیباترین حالت خود قرار دارد.
ویدیویی زیبا از آتشکده چهارطاقی دره شهر
منبع تصاویر و ویدیو جناب زاگرس زند
آتشکده چهار طاقی دره شهر
منتشر شده در سایت دهات تی وی
